Đền Công Đồng Bắc Lệ

Đền Bắc Lệ là một quần thể di tích nằm trên một quả đồi giữa khu Nam của Phố Bắc Lệ. Thuộc xã Tân Thành Huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn. Di tích đền Bắc Lệ đã được ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn đăng ký xếp hạng năm 1992.

Nơi đây thờ bà chúa Thượng Ngàn; một trong ba vị được thờ phụng trong tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam. Nơi đây thường xuyên thu hút đông đảo du khách thập phương từ mọi miền Tổ quốc về hành hương vãn cảnh Đền.

Voi Xôl Phú Vị; Đồi Nghè*
Trong ba nơi đó chớ thường vãng lai

Đọc qua cũng có thể thấy sự kinh sợ của nhân dân địa phương nói riêng và nhân dân thập phương nói chung khi nhắc đến ba địa danh này. Sở dĩ vậy bởi khi xưa vùng xứ Bắc Lệ là vùng ma thiêng nước độc lắm hổ beo thú dữ lại lắm sự linh thiêng ứng nghiệm của thiên nhiên. Nhân dân trong vùng vì đó mà truyền tai nhắc nhở nhau không nên xâm phạm những địa danh này nhằm bảo tồn sự an toàn cho bản thân và gia đình quyến thuộc.

*Đồi Nghè là tên địa phương của Địa Danh Bắc Lệ.

Lịch sử đền công đồng bắc lệ: 

Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác thời gian ra đời của một ngôi đền, song căn cứ vào hai văn bia còn (1919 và 1933) đền Bắc Lệ từ đầu thế kỷ XX đến nay đã trải qua 5 lần tu sửa tôn tạo. Theo văn bia khắc năm Khải Định thứ 4 (1919) thì trước đó đền chỉ là một am thờ nhỏl hay bị hỏa hoạn; sau đó nhân dân đã cung tiến xây dựng thành một ngôi nhà 3 gian gồm 3 cung: Đệ Nhất – Đệ Nhị – Đệ Tam (cung cấm) ngôi đền mang bóng dáng nghệ thuật kiến trúc điêu khắc Trung quốc.

Trong đợt sửa chữa lần 2 (1933) và lần 3 (1940) ngôi nhà 3 gian cũ được quay lại và xay thêm cung Đệ Tam ở phía sau. Một cổng Tam quan to cao được xây dựng ở phía ngoài Tam cấp lên đền. Sau đó do các điều kiện; nguyên nhân khác đền Bắc Lệ còn qua một số lần sửa chữa.

Tuy trải qua nhiều lần tu bổ nhưng ngôi đền hiện nay vẫn giữ được dáng vẻ cổ truyền diện mạo đền hiện nay ngoài đền chính còn có một số gian thờ khác bên phía mặt tiền của đền là một gian nhà nhỏ khoảng 10m²; thờ Chầu Bé Bắc Lệ phái trước bên trái phía Đông Bắc của mặt chính diện đền có một bàn thời Ngũ Hổ ngoài trời. Đền chính vẫn nằm trên vị trí cũ đó là một dãy nhà 3 gian xây bằng gạch lợp ngói tây cột gỗ ba gian nhà này đồng thời là 3 cung diện tích 126m².

Mặc dù đã bị thất lạc nhiều song đền vẫn giữ được một số di vật cổ và thêm các hiện vật mới được cung tiến. Hiện nay đền có 19 pho tượng lớn nhỏ chủ yếu bằng chất liệu gỗ nhiều y môn sặc sỡ treo trên các lối đi có hai văn bia và nhiều hoành phi câu đối.

Dân gian vùng quê nơi đây luôn tin tưởng đây là ngôi đền cầu tình duyên thiêng nhất tại xứ Lạng. Vì vậy nếu còn độc thân hay muốn cầu hạnh phúc gia đình; các bạn có thể tin tưởng tìm đến đền Bắc Lệ.

Thờ cúng: 

Nằm trên đồi cao; cách thị trấn Hữu Lũng khoảng 10 km. Cũng giống như bất kỳ một đền thờ Mẫu nào đền Bắc Lệ thời Công Đồng; Tứ Phủ thờ tất cả các vị Chư Linh ở bốn miền Vũ Trụ; thế nhưng ở đây đặc biệt coi trọng các vị thần linh gắn liền với địa phương như Mẫu Thượng Ngàn; Chầu Bé; Cô Bé… những vị thần cung cấp ban phát của cải vô biên nơi núi rừng cho con người; và trở thành biểu tượng của sự sống vĩnh hằng. Chầu Bé theo quan niệm của người dân ở đây; vốn là người có thật quê quán ở Bắc Lệ. Tại đây Chầu Bé có thể thay mặt Mẫu để thực hiện các ý đồ sáng tạo của các Mẫu.

Từ dưới chân đồi đi lên bên mé trái là miếu thờ Chầu Bé Bắc Lệ, trước kia miếu thờ Chầu Bắc Lệ ở một khoảnh đất bằng phẳng sát bờ suối Bắc Lệ. Trong am có tượng Chầu Bé, tượng cô bé, cậu bé Bắc Lệ theo hầu. Chầu Bé Bắc Lệ là vị thần cai quản vùng sơn lâm Bắc Lệ, nơi có đền thờ Mẫu Thượng Ngàn. Bất kỳ ai muốn lên chiêm bái, cầu đảo ở đền đều phải thắp hương ở miếu Chầu Bé, xin Chầu có lời tâu đối lên Cửa Mẫu cùng chư thánh tại đền. Đây là quan niệm “do ti đạt tôn” ( từ cấp thấp lên cấp cao ) trong xã hội cũng như trong tôn giáo.

Xem thêm bài viết về Chầu Bé Bắc Lệ . 

Bên cạnh Trung tâm là Mẫu còn có các thần linh hóa thân của Mẫu như Ngũ Vị Tôn Ông; Tứ Phủ Chầu Bà; Tứ Phủ Quan Hoàng; Cô; Cậu.. được thể hiện qua việc bài di tích.

Lễ hội: 

Lễ hội chính của đền Bắc Lệ được tổ chức vào ngày 20 tháng 9 âm lịch hàng năm. Việc tế lễ; rước sách tổ chức rất linh đình; thu hút một số lượng đông đảo người dân tham dự.